هدف محمدرضا لطفی ایجاد رنسانس در موسیقی بود/ اگر بقالی باز میکردم وضع مالیام بهتر از اینها بود
تاریخ انتشار: ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۶۵۸۸۶۲
سمیه تاجالدین: محمدرضا لطفی یکی از افرادی است که سهم به سزایی در معرفی موسیقی سنتی ایرانی نه تنها در ایران و میان ایرانیان دارد، بلکه سالها تلاش کرد تا این هنر را به مردمان سایر کشورها نیز معرفی کند. آنقدر که به او لقب «قلندر تارنوازی» داده شد. امروز ۱۲ اردیبهشت ماه سالروز درگذشت استاد لطفی است. همان کسی که درختان سر به فلک کشیده و کهنسال چنار کاخ نیاوران در کنار طرفدارانش شاهد و شنوندهی بداهه نوازی او با سه تار و خوانش اشعار حافظ بودند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
اردشیر کامکار در ابتدا به کارها و فعالیتهای استاد لطفی اشاره کرد و گفت: «یکی از اهداف استاد لطفی این بود که باید رنسانسی در موسیقی سنتی ایجاد شود؛ زمانی که اوج کار و فعالیت استاد بود بخش بزرگی از کارهایش را به این امر اختصاص داد. اینکه موسیقیای را که از زمان قاجار به ما به ارث رسیده بود با شکل بهتر و کیفیت مناسبتری بازسازی کند تا به گوش مردم و مخاطبان برسد نه اینکه موسیقی آن دوران کیفیت نداشته باشد، بلکه چون دستگاه ضبطی وجود نداشت، او سعی کرد تا بخشی از موسیقی را نیز بازسازی کند.»
او با اشاره به اینکه استاد لطفی نوازندهی حرفهای تار بود، افزود: «من میدیدم که روی کارهای میرزا حسینقلی یا میرزا عبدالله بسیار تحقیق میکرد تا ریزه کاریها را به نحو احسن انجام دهد و به گوش مخاطب جدید برساند.»
این نوازنده با اشاره به اینکه بخش دیگر کارهای استاد لطفی به آهنگسازیهای خودش اختصاص داشت، یادآور شد: «موسیقی سنتی و آهنگسازیهای او بسیار ارزشمند بود. او قطعاتی را به موسیقی ایرانی اضافه کرد که شایان اهمیت است. قطعاتی که با تار زد یا قطعاتی که برای گروه شیدا (گروهی که زیر نظر خودش بود) نواخت، بسیار ارزشمند است.»
این آهنگساز در ادامه گفت: «اجرای موسیقی در جشن هنر شیراز یا جشن توس از برجستهترین کارهای لطفی به شمار میرود. بعد از انقلاب هم با تشکیل گروه چاووش کارهای جدیدتری را ارائه کرد.»
این مدرس موسیقی با تأکید بر این مطلب که هر هنرمندی که کار و سبکش شاخص و ارزشمند باشد میتواند اثرگذار باشد، اظهار داشت: «استاد لطفی هم جز این افراد تأثیرگذار در موسیقی سنتی بود. در آن زمان استاد پایور و افراد دیگری هم در زمینهی موسیقی سنتی کار میکردند؛ اما به لحاظ سبک، پنجه نوازی استاد لطفی بسیار اهمیت داشت و ارزشمند بود.»
کامکار علت تأثیرگذاری استاد لطفی را با احساس بودن او خواند و گفت: «در این خصوص نوع موسیقی مطرح نیست، بلکه نحوهی اجرا بسیار مهم است. ممکن است خیلیها موسیقی سنتی کار کنند اما کیفیت نداشته باشد. این امر باعث میشود چندان نشان داده نشوند؛ اما استاد لطفی طوری نوازندگی میکرد که نشان داده میشد. به نحو احسن و با کیفیت بالا انجام میداد.»
این نوازنده با اشاره به اینکه مکتب لطفی تأثیرگذار بود و بسیاری از نوازندههای جوان امروز قدرتمند ساز میزنند که بخش بزرگی از آنها نشان از تأثیرپذیرشان از استاد لطفی است، گفت: «زمانی که خودش در قید حیات بود، سعی داشت تا سبک خودش را مکتبخانهی شیدا ارائه دهد. کسانی هم که آموزش میدیدند تأثیر میگرفتند و ادامه دهندهی راه او بوده و هنوز هم هستند.»
او با ابراز تأسف از این موضوع که بسیاری از جوانانی که موسیقی سنتی کار میکنند امکان بروز و خودنمایی ندارند، افزود: «این افراد نمیتوانند کنسرتی برگزار کنند؛ چرا که حمایتی از آنها صورت نمیگیرد؛ نه از سوی نهادهای دولتی، نه از سوی مردم. هیچ شرکتی از آنها حمایت نمیکند. استقبال نمیکند. آنها هم برای اینکه دیده شوند مجبورند بازاری کار کنند تا مردم ببینند. وگرنه استعدادهای خوبی دارند که باید شرایط مهیا شود و از آنها حمایت شود تا کنسرت برگزار کنند. اما متأسفانه فعلا شرایط مهیا نشده است.»
این آهنگساز خاطرنشان کرد: «مافیای موسیقی نه تنها در ایران بلکه در تمام دنیا وجود دارد. انگار با این نوع موسیقی و سبک ضدیت دارند. مثلا از ارکستر سمفونی لندن که فوق حرفهای فعالیت میکند استقبالی نمیشود؛ اما در آنجا دولت و حکومت به آنها سوبسید (یارانه) میدهد تا آن موسیقی زنده نگه داشته شود. اگر کسی از آنها حمایت نکند، نمیتوانند امورات زندگی را بگذرانند.»
بیشتر بخوانید: کدام خواننده لقب «صدا مخملی» را گرفت؟/ راز عینک دودی این خوانندهی معروف موسیقی سنتی و فاخر ما دچار سردرگمی است/ ایکاش خوانندگان موسیقی کلاسیک ایرانی، در کنار آثار پاپ، زمانی را به اجرای ردیف و دستگاهی اختصاص دهند صداوسیما در بسیاری موارد انتظارات حوزهی موسیقی را پایمال میکند/ «عود» ساز ایرانی است که اعراب از آن خود کردنداو گفت: «من خودم به عنوان نوازنده سراغ خیلی از مشاغل و کارها نرفتم تا در این خصوص حفظ شخصیت کرده باشم و اسمهایی نامربوط بر من نگذارند. اما الان میگویند که اهل کار نبود. نمیگویند از ما حمایت نشد. من اگر بقالی باز میکردم وضع مالیام بهتر از اینها بود. انرژیای که این همه سال برای موسیقی گذاشتم و کار کردم اگرچه نتیجهی مالی نداشت؛ اما میشد تشویق کرد. حمایت کرد. برای کارمان ارزش گذاشت. نه تنها این کارها را نمیکنند بلکه سرکوب هم میکنند.»
اردشیر کامکار یادآور شد: «افرادی مثل استاد لطفی در برههای از زمانی بود که رادیو از آنها حمایت کرد و او هم توانست کارهایی انجام دهد تا در میان مردم دیده شود. او از نوابغ موسیقی ایران بود. کارش از لحاظ کیفی بسیار بالا بود.»
کامکار با بیان اینکه سازهای موسیقی سنتی ما بیشتر به شکل تکنوازی بوده است، گفت: «گروهنوازی از زمان انجمن اخوت و درویش خان وارد موسیقی شد تا سازها کنار هم باشند. وگرنه گروهنوازی نداشتیم. سپس دستگاههای رادیو و ضبط آمد و از گروهنوازی حمایت کرد تا افراد در کنار هم ساز بزنند.»
این نوازنده به مزایای تکنوازی و گروهنوازی اشاره کرد و خاطر نشان کرد: «گروهنوازی برای نوازنده خوب است؛ زیرا ممکن است نوازنده نتواند به تنهایی ساز بزند و به لحاظ قدرتی کم بیاورد. اما اگر هم زیاد به آن پرداخته شود تکنوازی ضعیف میشود و دیگر دیده نمیشود.»
او با اشاره به این موضوع که سازهای سنتی ما بیشتر تکنوازی است و لطفی هم بیشتر در این زمینه تأکید داشت و در این زمینه کار میکرد، تصریح کرد: « از سوی دیگر تکنوازی سبب میشود روحیهی گروهی از آدم گرفته شود. خوبی گروهنوازی این است که افکار، فکر واحدی میشوند. چند فکر یک گروه میشوند. تمرین گروهنوازی و تکنوازی در کنار هم خوب است. اینکه تعادل رعایت شود. لطفی اگرچه عمر کوتاهی داشت، اما اثر خود را گذاشت و ماندگار شد.»
محمدرضا لطفی زادهی ۱۷ دی ۱۳۲۵ در گرگان، موسیقیدان و نوازندهی سرشناس تار بود. او بهمدت پنج سال در هنرستان موسیقی، نزد علیاکبر شهنازی و حبیباله صالحی به هنرجویی پرداخت و در دانشکده موسیقی برای تکمیل آموختههایش تحصیل کرد و از نورعلی برومند، عبداله دوامی، سعید هرمزی و دیگر استادان دانشکده بهرهها برد. در سال ۱۳۴۳ جایزه نخست موسیقیدانان جوان را گرفت و نخستین اثرش دو صفحه گرامافون ردیفهای دوامی و ناصح پور بود که همراه کتاب دستگاه شور توسط انتشارات گوتنبرگ در سال ۱۳۵۳ منتشر شد.
در سال ۱۳۵۳ بهعضویت گروه علمی دانشکده موسیقی درآمد و در همین سال همکاریاش را با رادیو آغاز کرد و به مدت یک سال و نیم بهعنوان مدیر گروه موسیقی دانشکده موسیقی هنرهای زیبای تهران بهکار مشغول شد. در جشنواره موسیقی جشن هنر ۱۳۵۴ در شیراز بههمراه محمدرضا شجریان و ناصر فرهنگفر، به اجرای راست پنجگاه پرداخت که مورد توجه قرار گرفت و در اجرای ردیف آوازی توسط عبداله دوامی، با ساز تار، وی را همراهی کرد. در همین سال بود که گروه شیدا را راهاندازی کرد و همراه گروه عارف بهسرپرستی حسین علیزاده، به بازخوانی و اجرای دوبارهی آثار گذشتگان پرداخت و در سال ۱۳۶۲ کلاس دستگاهشناسی و در سال ۱۳۷۳ کلاس شناخت موسیقی را راهاندازی کرد.
همچنین کانون موسیقی چاووش را با همکاری علیزاده، مشکاتیان، شکارچی و ... ایجاد کرد که در فعالیتی چشمگیر، آثاری از این گروه بهجای ماند و به گفته بسیاری از استادان بهترین کارهای موسیقی ایران بود. او پس از انحلال چاووش برای اجرای کنسرت به ایتالیا، فرانسه و آلمان سفر کرد و در سال ۱۳۶۴ به آمریکا رفت. علاوه بر کنسرتهای متعدد در سراسر آمریکا، مرکز فرهنگی هنری شیدا را در واشنگتن تاسیس کرد.
یکی دیگر از کارهایی که از وی انتشار یافته است، همنوازیاش با فرامرز پایور است که سالها قبل ضبط شد. او ۱۴ جلد کتاب سال شیدا و ۱۱ شماره مجله شیدا که حاوی مقالات جالب علمی تخصصی موسیقی است بهچاپ رساند. وی در معرفی موسیقی ایرانی در خارج از کشور سهم زیادی دارد. او که «قلندر تار نوازی» لقب گرفت، ۱۲ اردیبهشت ماه ۱۳۹۳ در ۶۸ سالگی درگذشت و در محله «سبزه مشهد» گرگان در ملک شخصیاش بهخاک سپرده شد.
۵۷۲۴۹
کد خبر 1761236منبع: خبرآنلاین
کلیدواژه: موسیقی سنتی موسیقی ایرانی محمدرضا لطفی آنها حمایت موسیقی ایران موسیقی سنتی استاد لطفی گروه نوازی موسیقی ای ی موسیقی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.khabaronline.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرآنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۶۵۸۸۶۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
بیمه فعالان سرود پیگیری میشود/چند پیشنهاد به موسیقی فارس
به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از روابط عمومی معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، امیرحسین سمیعی مدیر کل دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به همراه حامد جلیلی مدیر دفتر سرود و محمدعلی مرآتی دبیر جشنواره موسیقی نواحی عصر روز گذشته ۹ اردیبهشت وارد استان فارس شد و با جمعی از فعالان موسیقی استان فارس دیدار کرد.
در این دیدار که در تالار گفتوگوی اداره کل فرهنگ و ارشاد استان فارس انجام شد، در ابتدا مدیر انجمن موسیقی استان فارس، رهبر ارکستر فیلارمونیک فارس، برخی از اساتید، نوازندگان و اهالی هنر و موسیقی به بیان نکات و دیدگاه های خود درباره وضعیت موسیقی از جنبههای گوناگون پرداختند. این در حالی است که بعد از صحبت هنرمندان و فعالان موسیقی، سمیعی و همراهانش به پاسخ و بررسی مسایل پرداختند.
کم و کاستی ها را می پذیریم
امیرحسین سمیعی اظهار کرد: هدف از سفر به استانهای مختلف بررسی مشکلات و پیگیری معضلات مربوط به جامعه موسیقی است؛ همچنین بررسی و به رای گذاشتن ظرفیتهای عظیمی که در استانهای مختلف وجود دارد و پرداختن بی چون و چرا به همه مناطق از دیگر اهداف دفتر موسیقی وزارت ارشاد به شمار میرود. البته که نگاه ما در جشنواره موسیقی فجر ۱۴۰۲ توجه به عدالت فرهنگی بود؛ لذا تلاش کردیم تا این عدالت فرهنگی را با توجه به بضاعت نخستین سالی که این جشنواره برگزار شد ایجاد کنیم. البته کم و کاستیهایی وجود داشت و به این نتیجه رسیدیم که قدم اصلی برای رفع این کاستیها، خارج شدن از تهران و سفر به استانهای مختلف کشور برای ارزیابی وضعیت موسیقی است.
مدیرکل دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره ظرفیتهای خوب و ارزشمند استان فارس پیرامون حوزه موسیقی گفت: من معتقدم که در حوزه موسیقی شیراز اتفاق فوقالعادهای در حال رخ دادن است و اگر نسبت به این اتفاقات بیتوجه باشیم از نگاه اصلی وزارت که عدالت فرهنگی است دور خواهیم شد. البته رصد استعدادها و موسیقیهایی که در جهت تقویت فرهنگ و ریشههای ما عمل میکند، ضرورت دارد. ضمن اینکه من بر این باورم بسیاری از مشکلات در عرصه موسیقی مساله اعتبارات و نقدینگی نیست؛ ۹۰ درصد از مشکلات افراد فعال در این عرصه مبنای مالی و حمایتی ندارد بلکه مبنای معنوی دارد.
نباید موسیقی جدی در صف اجراهای دیگر پاپ قرار بگیرد
مدیرکل دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اضافه کرد: اتفاقاتی که در شیراز و استان فارس میافتد میتواند الگویی برای سایر استانها باشد. ممکن است در برخی استانها موسیقی نواحی جلوتر باشد، در برخی استانها موسیقی جهانی به صورت علمیتری دنبال شود و در بعضی دیگر نیز موسیقی ایرانی پیشتاز باشد اما در استان فارس هم در موسیقی ایرانی هم در آواز جمعی، هم در موسیقی جدی و ارکستری اتفاقات خوبی رقم خورده است؛ حتی میتوان گفت این حرکات خودجوش و باکیفیت را در پایتخت هم نداریم؛ در شیراز یک جوشش اساسی در حال جریان است.
وی عنوان کرد: ارکسترها در بعضی استانها به دشواری شکل میگیرد اما در استان فارس این ارکسترها به صورت حرفهای شکل گرفته و در حال فعالیت هستند، حتی نگاه به آواز کلاسیک در شیراز تخصصیتر از تمام استانهاست. من معتقدم نباید موسیقی جدی در صف اجراهای دیگر پاپ قرار بگیرد. مبنای این سفر این است که ما این سیستم فرآیند بروکراتیک را کنار بگذاریم و باور کنیم که میتوانیم مشکلات را با گفتوگو حل کنیم. ضمن اینکه بایستی شرایطی فراهم شود تا گروههای موسیقی جدی برای اجرای صحنهای مجبور نباشند در لاین نوبت قرار بگیرند چراکه این نوع موسیقی است که به فرهنگ ما ضریب میدهد.
برای موسیقی فارس باید کار ویژه انجام داد
وی با بیان اینکه موسیقی جدی در فارس به مرزی رسیده که باید دیده شود، گفت: بررسی وضعیت موسیقی در فارس و تناسبسنجی این برآیند نشان از موفقیت فوقالعاده فارس در حوزه موسیقی میدهد، لذا برای فارس باید کار ویژه انجام داد. بایستی فعالان در این عرصه دغدغههای خود را بی واسطه بیان کنند، ما هم در مرکز موسیقی تمام تلاشمان را به کار میگیریم تا این سد شکسته شود و ارتباطات با مرکز موسیقی به یک مکاتبه اداری محدود نشود.
مدیرکل دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یادآور شد: در دولت سیزدهم تلاش شده تا این سدها شکسته شود؛ سفر به استانهای مختلف با این هدف انجام میشود تا ما بتوانیم بدون واسطه با افراد فعال در این عرصه رو در رو شویم و تدابیر کافی برای اجرایی شدن سیاستها و حل مشکلات در این بخش اتخاذ شود.
دفتر موسیقی، بیمه اهالی سرود را پیگیری می کند
حامد جلیلی مسؤول دفتر سرود اداره کل موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در این جلسه گفت: هدف دفتر سرود در ۲ سال گذشته ارتقای سطح کیفی گروههای سرود، ساماندهی گروهها و پیدا کردن استعداهایی بوده که در این زمینه وجود دارند و دیده نمیشوند، برای تحقق این امر راهکارها و برنامههایی ارایه شده و بدون شک امسال نیز گام بزرگی در این مسیر برداشته خواهد شد. در حال حاضر آموزش مربیان گروه سرود به صورت جدی پیگیری میشود و این اقدام در مراحل بعدی به صورت پیشرفتهتر در هر استان دنبال خواهد شد.
وی با بیان اینکه بیمه اهالی سرود توسط صندوق هنرمندان به صورت جدی در حال پیگیری است، گفت: معمولا گروههای سرود در هیچ رستهای از هنر جای داده نمیشوند، لذا پیگیریهایی برای حل مشکل بیمه آنها صورت گرفته و در سال جاری بیمه اهالی سرود انجام خواهد شد.
جلیلی درباره کمکهای مالی به گروههای سرود گفت: ۱۰ هزار گروه سرود در کشور داریم؛ گروههایی از کوچک تا بزرگ که قابلیت بالایی در این عرصه دارند. ما معتقد هستیم گروههای بزرگ باید آنقدر توانمند شوند که بتوانند گلیم خود را از آب بیرون بکشند؛ به اعتقاد ما گروهی که به اجرای میدانی نرسد گروهی است که در اجرا موفق نبوده است. ما براین باوریم بحث هنری جداست و بحث سلیقه مردم هم که باید در ساخت کارها لحاظ شود، به صورت جداگانه مورد توجه است.
وی ادامه داد: باید به همه گروهها رسیدگی شود و اگر بخواهیم بحث مالی را برای همه آنها پیش ببریم حقوق بسیاری از گروهها ضایع میشود، در بحث آموزش هم بحث رسانه به صورت جدی تعریف شده و بر این باور هستیم که اگر مربی، رسانه را بشناسد میتواند اثر تولیدی خود را در فضای مجازی منتشر کند.
پوستاندازی برای عدالت فرهنگی شنیداری موسیقی نواحی
محمدعلی مرآتی دبیر پانزدهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران هم گفت: از سال گذشته پوستاندازی برای عدالت فرهنگی شنیداری موسیقی نواحی ایران آغاز شد؛ ملاک برای شرکت در این جشنواره به احترام بزرگان موسیقی بر اساس یک فراخوان تعریف شد.
محمدعلی مرآتی ادامه داد: موسیقی نواحی ایران یک موسیقی سطح هنری است که نخبگان و بزرگان گروههای شرکت کننده را انتخاب میکنند و ما تلاش میکنیم شرایط را برای اجرای شرکت کنندگان در این جشنواره ایجاد کنیم، متأسفانه هنوز این ظرفیت را نداریم که از همه گروهها برای حضور در این جشنواره دعوت کنیم. ظرفیت استان فارس از منظر موسیقی در تنوع فرهنگ شنیداری موسیقی اقوام بر همگان روشن است؛ در این استان اقوام مختلفی در کنار هم موسیقی فراقومیتی ایجاد کردند.
دبیر پانزدهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران در پایان گفت: امسال به زودی از ادارهکلها خواسته میشود که ظرفیت موسیقی را اعلام کنند؛ بدون شک ساز و کار امسال دقیقتر خواهد بود. خود منطقهها افراد را معرفی میکنند و ظرفیتبندیها مشخص میشود تا بتوانیم از این طریق عدالت موسیقی نواحی را ایجاد کنیم.
کد خبر 6091776 علیرضا سعیدی